UNICEF Genel Direktörü Catherine Russell: “Toplumlardaki ırkçılık ve ayrımcılık, çocukları ömür boyu sürebilecek yoksunluk ve dışlanma riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Bu durum hepimizi üzüyor. Kim olursa olsun, nereden gelirse gelsin, her çocuğun haklarını korumalıyız çünkü bu, herkes için daha barışçıl, müreffeh ve adil bir dünya inşa etmenin en kesin yoludur.”
Neden ırkçılık hakkında konuşmamız gerekiyor?
Irkçılığı ortadan kaldırmak için öncelikle herkesin bunun NE olduğunu bilmesine, NEDEN yanlış olduğunu anlamasına ve kendi topluluklarında buna NASIL meydan okuyabileceğini öğrenmesine ihtiyacımız var.
Peki bu konuyu küçük çocuklarla konuşmalı mıyız?
Çocuklar iki yaşına geldiklerinde cilt rengini ve görünümdeki diğer farklılıkları fark etmeye başlarlar. Kimin kendilerine benzediğini ve ses çıkardığını, kimin benzemediğini görmeye başlarlar. Ve büyük ölçüde kendilerine en yakın olanların yorum ve tutumlarından beslenerek dünya görüşlerini oluşturmaya başlarlar. Ebeveynler, bakımverenler ve eğitimciler olarak, farklılıkları fark etmenin ve hatta onları kutlamanın sorun olmadığını, hepimizin aynı ırkın (insan ırkı) parçası olduğumuzu ve hepimizin hayattaki fırsatlara eşit derecede sahip olması gerektiğini açıklamak bizim sorumluluğumuzdur.
Irkçılık kelimesini anmadan sadece adaletten bahsedemez miyiz?
Bu kesinlikle yardımcı olacaktır, ancak sorunu çözmez. Ne yazık ki ırkçılık o kadar köklü bir olgu ki, çoğu insan kendi ön yargılarının ve yanlış varsayımlarının farkına bile varamayabiliyor. Irkçılıkla her yaşta mücadele edilebilir, ancak gençler ırkçılığın farkına varmayı öğrendikçe (ve bunun ne kadar kötü ve adaletsiz olduğunu anladıkça), kendilerinin de ırkçı olma olasılıkları o kadar az olur ve ırkçılığa karşı mücadele etme konusunda o kadar iyi olurlar. Öte yandan çok küçük yaştaki çocuklar bile ırkçılığa maruz kalabiliyor. UNICEF’in raporuna göre, farklı etnik, dilsel ve dini gruplardan gelen ve dışlanan çocuklar, okuma becerilerinde akranlarının çok gerisinde kalıyor. Sağlık, beslenme ve öğrenme kazanımlarında olumsuz sonuçlar görülüyor. Çocukların biyolojik ve toplumsal anlamda başlarına gelenlerin adil olmadığını ve kabul edilemez olduğunu ve yardım isteyebilecekleri insanların olduğunu bilmelerine ihtiyacımız var.
Peki nereden başlayacağız?
Ebeveynler, bakımverenler ve eğitimciler olarak kendi potansiyel önyargılarımız konusunda kendimize karşı dürüst olmakla başlamamız önemlidir. Çoğu zaman bunlar bilinçsizdir, dolayısıyla onları tanımak için derinlere inmemiz gerekebilir. Kendi topluluğunuzdaki diğer kültürler hakkında daha fazla bilgi edinmeye çalışın ve stereotiplere karşı dikkatli olun. Irkçılık konusuna dürüstlük ve açıklıkla yaklaştığımızda, çocukların da bu konu hakkında konuşmasına yardımcı olma konusunda daha iyi bir konumda olacağız.
Konuşmayı başlatmalı mıyız yoksa açılmasını mı beklemeliyiz?
Olayları ortaya çıktıkça konuşmak en iyisidir. Irkçılığı tek bir konuşmayla açıklayamazsınız ancak bunu belirli örneklerle ilişkilendirmek farkındalığın artmasına yardımcı olabilir. Bazı çocuklar arkadaşlarından öğrendikleri ırkçı sözcükleri, arkalarındaki gücü anlamadan kullanabilirler. Hızlı tepki vermemiz ve belirli bir kelimenin ne kadar saldırgan veya incitici olabileceğini nazikçe ama kesin bir şekilde açıklamamız bizim için önemlidir.
Çocukları dünyayı diğer insanların bakış açılarından görmeye ve kendilerine neyin nazik, kaba, adil veya adaletsiz olduğunu sormaya teşvik edin. Eğer kendileri ayrımcılıkla karşılaşsaydı ya da birisi onlara bu şekilde davransaydı ne hissederlerdi? Çocuklar etraflarındaki dünyayı ne kadar çok sorgularsa, gördükleri ve duydukları adaletsizliklere o kadar meydan okumuş olacaklardır.
Peki ya sorularına cevap bulamazsak?
Bu aslında iyi bir şey. Irkçılıkla ilgili bazı soruların cevaplanmasının gerçekten zor olduğunu kabul etmek güzel. Irkçılıkla ilgili kitaplar, soruları birlikte keşfetmenize yardımcı olabilecek yararlı araçlardır. Usborne Books’tan 2022’de SLA Information Book Award’ı kazanmış “What is Racism?” hem çocuklara hem de yetişkinlere ırkçılık hakkında konuşmak için ihtiyaç duydukları dili ve duyarlılığı sunuyor. Irkçılığın ne olduğunu, nasıl olduğunu, neden asla kabul edilemez olduğunu ve bunu ortadan kaldırmak için her birimizin neler yapabileceğini nazikçe açıklıyor.
Belirli bir etnik köken, din veya gelenekle ilgili bir soruyu yanıtlamakta zorlanıyorsanız, bunu birlikte araştıracak yollara başvurabilirsiniz. Çocukların bilgiye ulaşması kadar, bilgiyi bulma ve doğruluğunu kontrol etme sürecine dahil olması da iyidir. Ortalıkta çok fazla yanlış bilgi olduğunu ve kendilerine söylenen her şeyin doğru olmadığını bilmeleri gerekir.
Hepimiz özünde aynı olduğumuz için çocukları farklılıkları görmezden gelmeye teşvik etmemiz gerekmez mi?
Bizi farklı kılan şeylerden ziyade ortak noktalarımıza odaklanmak çoğu zaman daha iyidir, ancak bu farklılıklarımızı görmezden gelmemiz gerektiği anlamına gelmez. Bir kişinin aile geçmişi ve gelenekleri, kendi kimliğinin önemli bir parçası olabilir ve saygı duyulması gerekir. Gittikçe çok kültürlü hale gelen dünyada, çocuklar birbirlerinden bir şeyler öğrenmek ve daha kapsamlı, kapsayıcı bir dünya görüşünü benimsemek için harika bir fırsata sahipler. Çeşitli etkinliklere katılarak veya çeşitli kitap ve filmleri birlikte inceleyerek çocukların çeşitlilikle tanışırken yanında olabilirsiniz. Bizi özel kılan şeyin farklılıklarımız olduğunu ve bunun iyi bir şey olduğunu keşfetmelerine yardımcı olabilirsiniz.